تعمیرات مادربرد
کمپانی های بزرگی همچون Leadtek – Sapphire – Acer – Zotac – Biostar – ASRock – Gigabyte – MSI – Asus و … مادربردهای بسیار باکیفیتی تولید میکنند اما تمام قطعات الکترونیک از جمله همین مادربردهای باکیفیت هم بعد از گذشت مدت زمانی دچار خرابی شده که باید تعمیر شوند . مادربرد از قطعات و بخش های بسیار زیادی تشکیل شده است به همین دلیل برای پی بردن به مشکل و اختلال بوجود آمده و نحوه ی رفع آن باید بخوبی به عملکرد مادربرد و بخش های مختلف آن آگاه باشیم تا بتوانیم تعمیرات مادربرد را بدرستی انجام دهیم .
پیش نیازهای تعمیرات مادربرد:
جهت تعمیر مادربرد ابتدا اشکالات ظاهری و قطعات مرتبط به مادربرد را بررسی کرده و سپس سراغ برد اصلی میرویم. بعد از اینکه رم ، سی پی یو ، پاور و کارت گرافیک را چک کردیم و متوجه شدیم که اشکال از برد اصلی است میتوانیم به عیب یابی و تعمیر آن بپردازیم. در این بین ، بررسی چیپ ها بسیار مهم است بعنوان مثال چیپ جنوبی با قطعات الکتریکی زیادی در ارتباط است . با بررسی این چیپ و ارتباط آن با سایر قطعات میتوان به رفع ایراد نزدیک شد . همچنین کنترل کننده های ورودی و خروجی – پورت های ورودی و خروجی – پورت USB – فرکانس سازها – مدار ارتباطی سوئیچینگ و … را بررسی کنید .
مراحل عیب یابی بصورت زیر است :
- عیب یابی بخش پردازنده CPU و اشکالات متداول آن
- عیب یابی بخش RAM و عیوب متداول که مین برد تصویر نمی دهد
- پروگرام کردن بایوس مادربرد و طریقه دانلود و رایت روی آی سی Bios
- شناخت تستر پردازنده CPU TESTER و کار با تستر رم
- شناخت مادربردهای دستگاه های ATM و دستگاه های صنعتی
- شناخت انواع مادربرد از لحاظ ساختار و رتبه بندی در ساپورت پردازنده ها مانند: Intel ,ASUS ,GIGA ,MSI ,SOLTECK ,ELITE
- شناخت قطعات SMD الکترونیک روی مدار مین برد کامپیوتر
- نحوه ولتاژ گیری مادربرد تا رسیدن به عیب
مادربرد مهمترین قطعه در کامپیوتر است چراکه تمامی اجزا و قطعات به نوعی به آن وصل هستند : کارت گرافیک – کارت صدا – کارت شبکه – RAM – هارد – CPU – Bios و … همگی بروی مادربرد متصل شده اند که خرابی مادربرد میتواند عملکرد قطعات نامبرده را تحت تاثیر قرار دهد . به همین دلیل تعمیرات مادربرد علاوه بر دانش و مهارت بالا ، نیاز به تجهیزات و ابزارآلات پیشرفته و مخصوص دارد . بعنوان مثال اکثر قطعات روی مادربرد از طریق تکنولوژی SMD به مادربرد متصل شده اند درنتیجه برای تعمیر و یا تعویض آنها نیاز به استفاده از دستگاه BGA machine خواهیم داشت .
تمامی تعمیرات مرکز تخصصی میکروتراشه ، پس از عیب یابی دقیق توسط متخصص مربوطه به بهترین نحو برطرف خواهد شد . از جمله خدمات تعمیرات مادربرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- تعمیر و تعویض پلها و چیپست های شمالی و جنوبی( INTEL , SIS , VIA , NVIDIA , … )
- تعمیر و تعویض سوکتهای سی پی یو
- تعمیر و تعویض کنترلرها ( IO, CODEC , LAN , PWM , ILINK , …)
- تعمیر و تعویض قطعات SMD مقاومت ، دیود ، ترانزیستور ، خازن و …
- تعمیر قطعی مدار ( PCB CUT )
- تعمیر و تعویض اسلاتهای رم و گرافیک ( AGP , PCI-EX , DDR , DDR2 , … )
- تعمیر و تعویض جکهای مادربرد ( PS2 , COM , LPT , USB , SOUND , … )
- پروگرام کردن انواع بایوس های دوطرفه و چهارطرفه
- رفع مشکلات روشن نشدن مادربرد
- رفع مشکل ری استارت شدن مادربرد
- تعمیرات مادربرد و رفع مشکل هنگ کردن آن
- رفع ایرادات پل های شمالی، جنوبی و تعویض آنها
- حل مشکلات بایوس و دوباره نویسی و حل مشکلات مربوط به تصویر ندادن مادربرد
- رفع ایرادات و خرابی های سوکت های CPU و اسلات های رم RAM وPCI و AGP و ….
- تعمیر کارت شبکه
- تعمیر کارت گرافیک
- حل مشکلات کارت صدا وقطع شدن صدا در مادربرد
- حل مشکلات دمای بیش از اندازه و گرم کردن مادربرد
1- تعمیر سوکت CPU :
یکی از نکاتی که برای تشخیص سلامت مادبرد باید توجه کنیم سوکت CPU است . پردازنده های کامپیوتر ( CPU ) دارای پایه های متعدد و حساسی است که ممکن است بنا بر دلایلی خمیده شود و یا بشکند . پین کج شده و یا شکسته به مرور به CPU آسیب وارد میکند .
یکی از دلایل خرابی سوکت CPU ، استفاده از کیس های نامرغوب است . این مسئله موجب میشود مادربرد تاب برداشته و سوکت CPU از محل خود جدا شود . نصب غیراستاندارد مادربرد درون کیس نیز یکی دیگر از موارد خرابی CPU می باشد ( البته این مورد میتواند علاوه بر CPU به بخش های دیگر مادربرد نیز آسیب وارد کند )
2- غلط قرار دادن CPU در سوکت :
اگر مراحل Assemble کردن مادربرد توسط افراد غیر فنی انجام شود ، احتمال خرابی سوکت CPU بالا میرود . همچنین برخی از فن های مادربرد برای CPU مناسب نبوده و درواقع غیراستاندارد هستند . این اتفاق سبب وارد شدن فشار بیش از حد به سوکت شده و ممکن است به این بخش آسیب برساند . اگر تعداد پایه های آسیب دیده محدود باشد امکان تعمیر سوکت وجود دارد درغیراینصورت سوکت باید بطور کامل تعویض گردد .
3- مدار مادربرد :
عواملی مانند خط و خش های ناشی از باز و بسته کردن مادربرد – بی دقتی در پیچ کردن مادربرد – استهلاک مادربرد و … باعث آسیب دیدگی پدها و مدارات مادربرد شده و تعمیر آن را ضروری میسازد . درصورت آسیب دیدگی مدارهای مادربرد ، عملکرد مادربرد و به تبع آن کیفیت کاری کل سیستم مختل میشود . درصورتیکه شدت خرابی و آسیب دیدگی این مدارات زیاد نباشد ، میتوان آن را تعمیر و مشکل قطع شدگی مدار را نیز برطرف کرد .
عیب یابی مادرربرد : برای اینکه بفهمیم سیستم توانایی روشن شدن را دارد یا خیر باید تست POST ( power sensor test ) را انجام داده تا متوجه شویم که دستگاه های جانبی مانند رم و … به سیستم وصل هستند یا نه . درصورت شناسایی این لوازم ، bios سیستم را بارگذاری میکند .
درصورتیکه سیستم عامل بدرستی بارگذاری شد ، در واقع تست POST موفقیت آمیز بود میتوان نتیجه گرفت مشکل از مادربرد نیست . برای اطمینان از صحت تست مادربرد ابتدا باید قطعات دیگر مانند هارد دیسک – CPU – منبع تغذیه – رم و … بررسی شود . بسته به نوع مادربرد ، یک چراغ LED وجود دارد تا به کاربر نشان دهد آیا اجزاء مادربرد مانند رم – CPU و هارد دیسک کار خود را بدرستی انجام میدهند یا دچار خرابی هستند . اگر چراغ روشن شد و قطعات بدرستی مشغول به کار شدند ، احتمالا مشکل از جای دیگری است و مادربرد سالم است . اگر بعد از تست POST سیستم روشن نشد احتمالا مشکل در بخش نرم افزاری است که باید بررسی گردد .
4- تعویض قطعات SMD :
بروز اختلال در قعات SMD از دیگر مواردی است که منتهی به تعمیرات مادربرد میشود . قطعات مانند خازن – مقاومت – سلف – دیود – ترانزیستور و … با تکنولوژی SMD به مادربرد متصل شده اند . درصورت عیب یابی صحیح و اصولی مادربرد و قطعات SMD میتوان بسیاری از ایرادها و مشکلات مادربرد را برطرف کرد . مرکز فوق تخصصی میکروتراشه ، در تعمیرات مادربرد پیشتاز بوده و با بهره مندی از متخصصین خبره و تجهیزات بروز ، همراه شما هموطنان گرامی می باشد .
5- بوق مادربرد :
نوع بوق هایی که مادربرد هنگام تصویر ندادن میزند در عیب یابی و تعمیرات مادربرد بسیار کمک کننده است به اینصورت که بوق کوتاه یکسره ، بوق مقطع بلند و بوق متد کشیده میتواند نشان دهنده خرابی پردزانده – حافظه و کارت گرافیک باشد .
6- بایوس :
یکی دیگر از قطعاتی که خرابی آن شایع است ، بایوس ( Bios ) می باشد . بایوس قطعه ای است که ارتباط مستقیم با پردازنده ها و چیپ های روی برد را دارد . هنگامیکه سیستم روشن می شود ، بایوس طبق برنامه ریزی ، قطعات را چک میکند و اگر سالم بودند ، مادبرد روشن میشود . این قطعه در هر مادربردی وجود دارد که در نوع حرفه ای تر آنها ، دو عدد بایوس در مادربرد وجود دارد . مشکلاتی که برای بایوس رخ میدهد را میتوان با برنامه ریزی مجدد برطرف کرد . کپی بایوس توسط دستگاهی بنام پروگرام هارد انجام میشود . مدل های TNM 2000 و TNM 5000 را میتوان بعنوان سرآمدهای پروگرام معرفی کرد . شما میتوانید فایل اصلی بایوس را از سایت اصلی دانلود کنید و با کپی آن توسط پروگرام نامبرده مشکلات مربوط به بایوس را برطرف کنید . درصورت وجود پسورد روی بایوس با یک رایت مجدد ، رمز آن از بین میرود .
بوق های مربوط به بایوس : در حافظه ی اصلی ، جریان الکتریسیته با ولتاژهای مشخص وجود دارد . درکنار آن یک چیپ با دسترسی مستقیم به حافظه ، بنام DMA با شماره استاندارد 8237 ( ساخت اینتل ) دارای چندین کانال است که کانال صفر این چیپ وظیفه ی تازه سازی و Refresh حافظه ی اصلی را دارد .
1 بوق کوتاه بیانگر این است که وقفه؟ مادربرد دچار مشکل شده است .
4 بوق کوتاه به این معناست که سیستم تایمر از کار افتاده و مادربرد بایستی تعویض گردد .
6 بوق کوتاه هم به معنی این است که چیپ کنترل کننده ی Keyboard کار نمیکند . اگر با این مشکل مواجه شدید ابتدا یک صفحه کلید دیگر را متصل و امتحان کنید که آیا سالم است یا خیر ولی اگر همچنان مشکل پابرجا بود باید چیپ را تعویض کنید .
8 بوق کوتاه به معنای خرابی و عدم کارکرد کارت گرافیک است
جهت برداشتن بایوس از روی برد ، از یک هیتر خوب با فشار باد مناسب استفاده کنید و توجه کنید که به این IC دمای زیادی وارد نشود تا آسیب نبیند . هنگام قرار دادن این قطعه روی مادربرد دقت داشته باشید IC بدرستی در محل خود قرار گیرد و برعکس نباشد .
7- خرابی چیپست ها :
چیپست ها اجزای مرکزی مادربرد هستند که میتوانند یک کنترل کننده باشند . این چیپست ها میتوانند عملیات حیاتی و مهمی مانند روتینگ داده ها از هارد دیسک به حافظه ی CPU را انجام دهند . چیپست ها بطور کاملا دقیق به CPU متصل شده و باس های آن را کنترل میکنند درواقع بدون وجود چیپست ها ، نه رم و نه باس های ورودی و خروجی نمیتوانند با CPU عمل خاصی انجام دهند . یکی از دلایل رایج خرابی مادربرد ، معیوب شدن این چیپ ها می باشد که معمولا با تعویض آنها ( چیپ شمالی و جنوبی ) تعمیرات مادربرد انجام شده و ایرادات آن برطرف می گردد .
چیپست شمالی : این چیپست ارتباط cpu و کنترل فعالیت های آن با رم و همینطور فعالیت های پورت AEP را کنترل میکند .
چیپست پل جنوبی : مدیریت کابل های ورودی و خروجی مانند ساتا ، USB ها و … برعهده این چیپست است .برای بررسی عیوب چیپست جنوبی باید کنترل کننده ورودی و خروجی را تست کنید که در این مورد ، بررسی پورت USB بسیار مهم است . همچنین باید بتوانیم فرکانس ساز ها و مدار ارتباطی سوئیچینگ که به چیپ … مرتبط است را با مولتی متر مسیریابی کنیم
* تعمیر چیپ جنوبی :
چیپ جنوبی یکی از مهمترین بخش های مادربرد است که خرابی آن مشکلاتی نظیر داغ شدن قبل و بعد از سوئیچ – عدم وجود فرکانس در پایه کریستال – بوق زدن هر دو سمت خازن ها – بوق زدن تمام پایه های ساتا – بوق زدن تمام پایه های USB – خال زدگی و بادکردگی – سوئیچ نشدن دستگاه – کار نکردن واحدهایی که توسط چیپ جنوبی کنترل میشوند را بوجود می آورد . چنانچه آسیب وارده به چیپ جنوبی زیاد باشد ، باید آن را تعویض کنیم .
جهت تعویض چیپ ابتدا زیر و روی چیپ را با حرارت مشخصی حرارت بدهید و پس از آنکه پایه ها ذوب شدند با استفاده ا زپنس مخصوص آن را از مادربرد جدا کنید . سطح چیپ را تمیز کنید و اضافات پایه ها قبلی را پاک کنید سپس با یک لایه خمیر فلاکس مناسب سطح چیپ را پوشانده و داخل گیره مخصوص قرار دهید . در مرحله ی بعدی شابلون را قرار داده و توپ های قلع را روی آن بریزید و با دادن دمای مناسب ، مجددا پایه سازی انجام دهید و چیپ را سرجای خود قرار دهید . معمولا با اینکار ایراد برطرف خواهد شد و عملکرد مادربرد بدون مشکل می شود .
8.منبع تغذیه :
برای هر مادربردی باید از منبع تغذیه ای استفاده شود که ولتاژ موردنیاز آن مادربرد را تامین کند ، در غیر اینصورت با مشکل مواجه میشود . میتوانید برای اطلاع از ولتاژ منبع تغذیه از منو Bios کتابچه راهنما مادربرد خود استفاده کنید .( نکته : اگر نوسانات ولتاژ منبع تغذیه توسط پاور کامپیوتر گرفته نشود ، به مادربرد آسیب میرساند . )
9- تعمیر کنترلر های LAN – USB – PWM – IO :
ماردبردها برحسب ویژگی ها و ظرفیت کاری ، دارای پورت های متعدد و متنوعی هستند . درواقع یکی از ویژگی هایی که به هنگام خرید مادربرد باید به آن توجه کنید تعداد و نوع پورت های مادربرد است . این پورت ها در مادربرد های سری جدید از طریق چیپ اصلی کنترل و هدایت میشوند و دارای کنترلر جداگانه نمی باشند . از کار افتادن و یا عدم عملکرد صحیح هرکدام از این کنترلرها مشکلاتی نظیر خرابی و یا قلع مردگی چیپ در مادربرد را درپی خواهد داشت . تعویض کنترلرهای مادربرد کار تخصصی بوده که باید توسط تکنسین مجرب انجام پذیرد . شما کاربران میتوانید جهت تعمیر تخصصی مادربرد خود به مرکز تخصصی میکروتراشه مراجعه کنید . همکاران ما در ابتدا شروع به عیب یابی و شناسایی کنترلرهای معیوب کرده و سپس آنهارا با نمونه های جدید جایگزین میکنند .
10- تعمیر سوکت CPU :
از نسل LGA به بعد پایه های CPU بصورت لحیمی به روی مادربرد قرارگرفته که بعضی اوقات در اثر سهل انگاری کاربر در حین جا زدن CPU باعث خرابی و کج شدن این پایه ها می شود که در اینصورت اگر در حد 4-5 پین باشد قابل تعمیر بوده و این پایه ها را میتوان لحیم کرد اما اگر تعداد بیش از این باشد ، زیف سوکت بصورت کامل تعویض میشود .
11- بررسی سیستم خنک کننده :
تمامی ماردبرد ها دارای هیت سنک و یا فن می باشند . از طرفی به روی CPU نیز فن بزرگی نصب می شود که درون همه ی کامپیوتر ها و لپتاپ ها وجود دارد . درصورتیکه فن ها بدرستی کار نکنند و سیستم خنک نشود سبب بروز مشکلاتی برای مادربرد و قطعات آن میشود.
12- سازگاری قطعات :
درگاه های ورودی مادربرد مانند درگاه کارت گرافیک VGA – درگاه RAM – سوکت پردازنده CPU – دارای ظرفیت مشخص هستند . ناهمگونی این ظرفیت ها باعث کارایی ضعیف سیستم میشود . دوستانی که سیستم جمع میکنند باید به این نکته توجه کنند که اگر از دو رم استفاده میکنند ، هردو دارای مشخصه و باس یکسان بوده و یا CPU یکی باشند . درصورت مغایرت آنها ، عملکرد سیستم بخوبی انجام نمی شود .
تست سالم بودن مادربرد :
جهت بررسی وضعیت سلامت مادربرد باید موارد مختلفی را درنظر داشته باشیم :
1– بدنه مادربرد ( عدم قطع شدگی مدارات )
2– جدا نشدن قطعات SMD
3– توجه به سوکت CPU . پین های CPU نباید شکسته و یا کج شده باشند زیرا همین پین های معیوب علاوه بر این نارسایی عملکرد مادربرد ، میتواند با مرور زمان به CPU هم آسیب وارد میکند .
4– ورودی کارت PCI-E . این ورودی نیز باید فاقد شکستگی باشد
5– بررسی اسلات رم . برای تست اسلات رم ، ابتدا رم را متصل کرده و روی اسلات قرار داده و سپس PC را روشن کنید . اگر با مشکل روبرو شدید باید رم تعیض گردد . اگر پس از تعویض رم همچنان با مشکل روبرو شدید ، به خرابی اسلات پی میبریم و نتیجه میگیریم اسلات رم آسیب دیده است .
بوق های مربوط به مادربرد : از نوع بوق هایی که مادربرد هنگام تصویر ندادن میزند ، میتوان قطعه ی معیوب را شناسایی کرد . بوق های مربوط به مادربرد از سه قسمت اصلی تشکیل شده اند بعنوان مثال 3-2-1 به معنای یک بوق و پس از چند صدم ثانیه شنیدن دو بوق متوالی و پس از چند صدم ثانیه مکث ، شنیدن سه صدای بوق پشت سرهم می باشد . علامت _ هم به معنی بوق کشیده و بلند است . بنابراین جهت تشخیص اشکال موجود باید به تعداد بوق ها و فاصله ی بین آنها توجه کنید .
با شنیدن بوق های 2-2-1 / بوق 3-2-1 / بوق 1-3-1 / بوق 4-3-1 / بوق 1-4-1 / بوق 1-3-4 / بوق 2-3-4 / بوق 3-3-4 به احتمال زیاد باید مادربرد را تعویض کنید . همچنین بوق ممتد کشیده ، بوق کوتاه و یکسره ، بوق مقطع بلند میتواند نشانگر خرابی کارت گرافیک ، پردازنده و حافظه باشد
لازم به ذکر است که هرکدام از بوق های بالا مربوط به یک قسمت تخصصی بوده که در این مقاله نمیگنجد ، صرفا به ذکر این نکته بسنده میکنیم که شنیدن بوق هایی با فرمت آنچه گفته شد بیانگر یک مشکل جدی در مادربرد هستند . سایر بوق هایی که رایج هستند عبارتند از : 1_1-3 خرابی یکی از چیپست های روی برد اصلی ، بوق 4-2-3 یعنی چیپ مربوط به کنترل کیبورد خراب است ، بوق 4-3-3 یعنی کامپیوتر نمیتواند کارت گرافیک را پیدا کند ، بوق 1_4-3 نشانگر خرابی کارت گرافیک است که باید تعویض گردد . بوق 4-2-4 هم یعنی یکی از کارتهای روی PCI خراب شده است . بوق 4-3-4 هم نشان دهنده این است که ذخیره سازی ساعت دچار مشکل شده است .
جمع بندی :
لازمه تعمیرات مادربرد این است که شما با علائم خرابی این قطعه به خوبی آشنا باشید. در این صورت می توانید ایرادات آن را به موقع تشخیص داده و اقدامات تعمیری لازم را انجام دهید . در تعمیرات مادربرد ، نقشه خوانی به جهت تسریع در فرایند تعمیر اهمیت بالایی دارد . اما تمامی مادربرد ها دارای نقشه نیستند ! پس درک درست و اصولی از نحوه عملکرد کلی مادربرد ها و همچنین تجربه کاری ، در این مرحله بسیار کمک کننده است.
خرابی های رایج روی مادربرد اکثرا شامل بخش تغذیه – IC های اطراف رم – چیپ شمالی و جنوبی و بایوس دستگاه است .
برای تعمیر مادربرد ابتدا اشکالات ظاهری را بررسی میکنیم که در اثر عملکرد نادرست حافظه رم و پاور نیز بوجود می آید. پاور یا منبع تغذیه دائم به برق وصل میباشد که نوسانات ولتاژ تاثیر روی آن میگذارد. این نوسانات اگر توسط پاور کامپیوتر گرفته نشود به مادربرد آسیب میرساند. در این بین بخش تغذیه مادربورد بیشترین آسیب را در این مرحله میبیند. به همین دلیل جهت عیب یابی سریعتر بهتر است ابتدا قطعات مرتبط به مادربرد را چک کنیم سپس سراغ برد اصلی برویم. بعد از اینکه رم ، سی پی یو ، پاور و کارت گرافیک را چک کردیم و متوجه شدیم که اشکال از مین برد است میتوانیم به عیب یابی و تعمیرات مادربرد آن بپردازیم.
دیدگاه